Mauritshuis vertelt hele verhaal van Nederlandse schilderkunst
Het meisje met de parel van Johannes Vermeer, zelfportretten van Rembrandt van Rijn, De stier van Paulus Potter, Het oestereetstertje van Jan Steen: het Mauritshuis in Den Haag is een schatkamer vol zeventiende-eeuwse pracht en praal. Allemaal tentoongesteld in een stadspaleis, gebouwd in de zeventiende eeuw als woonhuis voor Johan Maurits, op een historische plek, namelijk op steenworp afstand van het Binnenhof, aan de Hofvijver.
‘Niet zomaar een gebouw’, zegt directeur Martine Gosselink. ‘In de tijd dat het werd gebouwd, was dit het grootste niet-publieke gebouw. De meeste mensen die hier werken, zijn heel trots op die historische werkomgeving. Ik ook.’
Succes en schaduwzijde
Maar tegenwoordig weten we dat zijn faam ook een schaduwzijde heeft: hij veroverde twee grote slavendepots aan de kust van Angola en Ghana en maakte daarmee de weg vrij voor slavenhandel door de West-Indische Compagnie. Hij had zelf ook tot slaafgemaakte mensen in zijn huishouding en verdiende geld met illegale slavenhandel onder Portugese vlag.’ Een zwarte bladzijde van de geschiedenis, die toch moet worden verteld, vindt Gosselink.
‘Ik wil het verhaal vertellen, het hele verhaal. Mensen die volhouden dat slavernij toen de normaalste zaak van de wereld was: dat is niet waar. In Nederland was in die tijd ook verzet tegen slavernij, bijvoorbeeld door Laurens Reael, een belangrijke gouverneur van de VOC, maar ook door Hugo de Groot en Willem Usselincx, de oprichter van de WIC.’
Muurschildering met munt en hete peper
Niet iedereen bezoekt een kunstmuseum als het Mauritshuis: deftig, ingewikkeld. Het museum wil die drempelvrees wegnemen. ‘Sommige mensen denken dat het Mauritshuis, of musea in het algemeen, niet voor hen zijn. Dat vind ik jammer. Als mensen toch het museum bezoeken en achteraf hun ervaring delen, horen we dat ze zich welkom voelden en hebben genoten van de kunstwerken.’
Het museum ontwikkelt projecten om een breder publiek bij de kunstcollectie te betrekken. ‘Street artists maken muurschilderingen in Haagse wijken, geïnspireerd op werken uit onze eigen collectie. Zo komt het Mauritshuis bij mensen in de wijk, en andersom: onze bezoekers gaan op de fiets van muurschildering naar muurschildering. Zo zie je bijvoorbeeld een vertaling van een bloemschilderij van Jan Davidsz. de Heem, maar dan met allemaal producten van nu, zoals munt en hete pepers, verschillende ingrediënten die je op de markt in deze wijk vindt. Ontzettend vindingrijk en herkenbaar.’
Kraamkamer opknappen
Plannen voor de komende tijd? Meer dan genoeg. ‘Komende tijd hebben we werken van Jacobus Vrel, de voorloper van Vermeer – een mooie match met de tentoonstelling die op dat moment in het Rijksmuseum wordt gehouden over Vermeer.’ Ook verdient de galerij van Willem V, aan de overkant van de Hofvijver, een opknapbeurt, vindt de directeur. ‘Mensen weten niet eens dat ‘ie er is. We willen de façade opknappen en een nieuwe trap toevoegen. Het is de kraamkamer van het Mauritshuis, daar moeten we liefde en aandacht in steken.’
In juli 2023 start een expositie over roofkunst. Niet alleen werken uit het Mauritshuis waren ooit gestolen door Frankrijk, vertelt Gosselink. ‘. Ook het Mauritshuis heeft Nazi-roofkunst in de collectie. Er zijn namelijk werken waarvan wij niet weten wie de eigenaar was voor de Tweede Wereldoorlog. Die roofkunst is een belangrijk onderdeel van onze kunstgeschiedenis. We zijn er nog dagelijks mee bezig, er worden claims gelegd, er zijn restitutiecommissies, er worden debatten over gevoerd. Wat wij belangrijk vinden is dat je de complexiteit van een onderwerp zoals dit probeert goed uit te leggen aan onze bezoeker, dat is de crux van deze tentoonstelling.’
Foto boven: Martine Gosselink, door Elvin Boer