In een levenstestament kun je wensen en instructies vastleggen voor de situatie tijdens je leven waarin je jouw belangen niet meer zelf kunt of wilt behartigen, bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom. Je kunt een volmacht geven aan een privépersoon of aan een rechtspersoon. Het benoemen van een levensexecuteur doe je in een levenstestament dat je bij een notaris kunt laten opstellen. De notaris kan dit levenstestament inschrijven in het Centraal Levenstestamentregister, maar dat is niet verplicht. Wie ga je benoemen tot levensexecuteur? En laat je de volmacht direct ingaan of koppel je er voorwaarden aan? We zetten vier aandachtspunten op een rij.

Het is belangrijk om vooraf te overleggen met degene die je wil benoemen in je levenstestament. Het is een verantwoordelijkheid die veel tijd in beslag kan nemen en de persoon die je benoemt moet over voldoende expertise beschikken. Belangrijk is ook dat je goed afstemt wat je van de levensexecuteur verwacht. Je kunt de levensexecuteur een volmacht geven die direct ingaat, maar er ook voor kiezen om de volmacht pas in te laten gaan als bijvoorbeeld een arts heeft bepaald dat je niet meer wilsbekwaam bent.

In de praktijk zien wij dat de volmacht voor de partner direct ingaat, maar de volmacht van (één van) de kinderen pas als een bepaalde situatie zich voordoet. Bijvoorbeeld als je partner er niet meer is of jouw belangen niet meer wil of kan behartigen en een arts heeft verklaard dat je niet meer wilsbekwaam bent. De kinderen zijn dan opvolgend levensexecuteur. Je kunt meerdere personen een volmacht geven in je levenstestament. Wij zien wel dat er een levensexecuteur is voor de financiële zaken en een andere levensexecuteur voor de medische zaken. Er zijn ook professionele organisaties, zoals family offices, die als levensexecuteur kunnen optreden.

* Een gevolmachtigde moet een handelingsbekwaam persoon zijn. Hij of zij moet dus meerderjarig zijn en mag niet onder curatele staan.

In een levenstestament leg je vast welke bevoegdheden de levensexecuteur krijgt. Je bepaalt of de levensexecuteur alleen jouw financiële zaken of ook medische zaken mag regelen. Het levenstestament bevat volmachten, wensen, verzoeken, geboden en verboden, zowel op familiair, financieel als medisch gebied.

De wet verbiedt de levensexecuteur overigens ook bepaalde handelingen, zoals het aanpassen van je testament. Je bepaalt bij de benoeming zelf wat de levensexecuteur in rekening mag brengen als loon en/of (on)kosten. Is er sprake van een professionele levensexecuteur? Dan is het gebruikelijk dat er een uurtarief in rekening wordt gebracht. De beloning moet wel in het levenstestament zijn vastgelegd.

In een levenstestament kun je ook een toezichthouder benoemen. De toezichthouder controleert regelmatig de levensexecuteur als je zelf niet in staat bent om dat te doen. Op deze wijze verklein je het risico dat een levensexecuteur misbruik maakt van zijn bevoegdheden. Als je geen toezichthouder benoemt, dan is het in geval van misbruik mogelijk dat iemand uit je omgeving naar de rechter stapt om een bewindvoerder of curator te benoemen.

In het levenstestament kun je zelf bepalen wanneer het toezicht ingaat. Misschien vind je toezicht op jouw partner als gevolmachtigde niet nodig, maar op jouw kind bijvoorbeeld wel.

Als een kind de gevolmachtigde is, dan kunnen andere kinderen de toezichthouder zijn. Het is ook mogelijk om te bepalen dat de levensexecuteur bij bepaalde handelingen de toestemming nodig heeft van de toezichthouder. Denk hierbij aan de verkoop van onroerend goed of de wijziging van het beleggingsprofiel van de beleggingsportefeuille.

Een toezichthouder heeft recht op een vergoeding voor de in de uitoefening van zijn taak gemaakte kosten. Daarnaast is het ook mogelijk om een beloning toe te kennen voor zijn werkzaamheden. Als er een familielid benoemd is, dan wordt er meestal geen vergoeding of beloning toegekend.

Stel dat je niets regelt en je korte of langere tijd niet in staat bent om jouw belangen goed te behartigen. Dan kan onder andere jouw familie een rechter verzoeken om een bewindvoerder, mentor of een curator te benoemen. Deze persoon vertegenwoordigt jou dan. Je hebt in dat geval geen invloed op wie de rechter benoemt. Als de rechter een bewindvoerder benoemt en je hebt een effectenportefeuille, dan moet de bewindvoerder doelmatig beleggen.

 

In de richtlijnen voor bewindvoerders die door een rechter zijn benoemd, staat dat het risicoprofiel voor beleggingen defensief tot zeer defensief moet zijn. Dit kan inhouden dat er aandelen verkocht moeten worden als jouw risicoprofiel hoger is dan defensief. Het is mogelijk om aan de rechter te vragen of de bewindvoerder toch offensiever mag beleggen, maar het is aan de rechter om hier wel of niet mee akkoord te gaan. In de praktijk is het per situatie zeer wisselend of dit wel of niet mag.

 

Een bewindvoerder mag alleen schenkingen doen als er sprake is van een schenkingstraditie. Als er een levenstestament is kunnen daarin de regels worden vastgelegd wanneer en onder welke voorwaarden de gevolmachtigde schenkingen mag doen. Er is dan ook geen toestemming van de rechter nodig om de schenking te mogen doen.

 

Met een levenstestament houd je zelf de regie in handen. Voor het geval familieleden verzoeken aan de rechter om een bewindvoerder, mentor of curator te benoemen kan je in je levenstestament ook opnemen wie je wil dat een rechter benoemt. De rechter zal in de meeste gevallen wel rekening houden met jouw wensen zoals die vastgelegd zijn in jouw levenstestament.

Van Lanschot Kempen heeft ervoor gekozen om voor haar relaties geen levensexecuteur of toezichthouder in een levenstestament te zijn, omdat wij onze rol als vermogensbeheerder zo zuiver mogelijk willen houden. Van Lanschot Kempen heeft anders twee belangen te behartigen die tegenstrijdig kunnen zijn. Natuurlijk willen wij je wel helpen in jouw zoektocht naar een goede levensexecuteur en/of toezichthouder. Neem daarvoor contact op met jouw private banker.

Weet je wie je wil benoemen als levensexecuteur? Informeer dan jouw notaris zodat je je wensen kunt vastleggen in een levenstestament.

Geschreven naar de stand van zaken van 20 augustus 2025.

Dit artikel bevat alleen algemene informatie en geen persoonlijk advies. Wil je persoonlijk advies, overleg dan met je fiscaal adviseur over de mogelijkheden.