Levensexecuteur benoemen? 4 aandachtspunten

Het kan in sommige situaties verstandig zijn om iemand aan te wijzen die – nu of in de toekomst - de financiële belangen behartigt van u of uw familie. Zo kunt u bijvoorbeeld een gevolmachtigde benoemen in uw levenstestament. Wat dit inhoudt en wat erbij komt kijken? Ik leg het uit in deze blog.

In sommige situaties is het verstandig of misschien zelfs noodzakelijk om een vertrouwenspersoon te benoemen, die (in de toekomst) bepaalde (financiële) zaken voor u of uw familieleden kan regelen. In welke situaties is dat belangrijk en waar moet u dan op letten? Van Lanschot Kempen besteedt in vier blogs achtereenvolgens aandacht aan het benoemen van een executeur in uw testament, een bewindvoerder, een voogd en tot slot een gevolmachtigde in uw levenstestament.

In deze laatste blog staat het benoemen van een gevolmachtigde* in uw levenstestament centraal. Degene die de volmacht krijgt, wordt ook wel levensexecuteur genoemd. Dit is dus een heel andere rol dan de testamentaire executeur. Deze laatste heeft een rol na uw overlijden, terwijl de levensexecuteur juist een rol heeft tijdens uw leven.

In een levenstestament kunt u wensen en instructies vastleggen voor de situatie waarin u tijdens uw leven uw belangen zelf niet meer kunt of wilt behartigen, bijvoorbeeld door ziekte of ouderdom. U kunt een volmacht geven aan een privépersoon of aan een rechtspersoon. Het benoemen van een levensexecuteur doet u in een levenstestament dat u bij een notaris kunt laten opstellen. De notaris kan dit levenstestament inschrijven in het Centraal Levenstestamentregister. Dit laatste is overigens niet verplicht. Maar wie gaat u benoemen? En laat u de volmacht direct ingaan of koppelt u hier voorwaarden aan? Ik zet vier aandachtspunten voor u op een rij.

* Een gevolmachtigde moet een handelingsbekwaam persoon zijn. Hij moet dus meerderjarig zijn en mag niet onder curatele staan.

Het is belangrijk om vooraf te overleggen met degene die u wilt benoemen in uw levenstestament. Het is een verantwoordelijkheid die veel tijd in beslag kan nemen en degene die u benoemt moet over voldoende expertise beschikken. Belangrijk is ook dat u goed afstemt wat u van de levensexecuteur verwacht. U kunt de levensexecuteur een volmacht geven die direct ingaat, maar u kunt er ook voor kiezen om de volmacht pas in te laten gaan als bijvoorbeeld een arts heeft bepaald dat u niet meer wilsbekwaam bent.

In de praktijk zien wij bijvoorbeeld dat de volmacht voor de partner direct ingaat, maar de volmacht van (een van) de kinderen pas als een bepaalde situatie zich voordoet. Bijvoorbeeld als uw partner er niet meer is of uw belangen niet meer wil of kan behartigen en een arts heeft verklaard dat u niet meer wilsbekwaam bent. De kinderen zijn dan opvolgend levensexecuteur.

U kunt meerdere personen een volmacht geven in uw levenstestament. In de praktijk zien wij wel dat er een levensexecuteur is voor de financiële zaken en een andere levensexecuteur voor de medische zaken. Er zijn ook professionele organisaties, zoals bijvoorbeeld family offices, die als levensexecuteur kunnen optreden.

In een levenstestament legt u vast welke bevoegdheden de levensexecuteur krijgt. U bepaalt of de levensexecuteur alleen uw financiële zaken mag regelen of ook uw medische zaken. Het levenstestament bevat volmachten, wensen, verzoeken, geboden en verboden, zowel op familiair, financieel als medisch gebied. De wet verbiedt de levensexecuteur overigens ook bepaalde handelingen, zoals het aanpassen van uw testament.

U bepaalt bij de benoeming zelf wat de levensexecuteur in rekening mag brengen als loon en/of (on)kosten. Is er sprake van een professionele levensexecuteur? Dan is het gebruikelijk dat er een uurtarief in rekening wordt gebracht. De beloning moet wel in het levenstestament zijn vastgelegd.

In een levenstestament kunt u ook een toezichthouder benoemen. De toezichthouder controleert regelmatig uw levensexecuteur als u zelf niet in staat bent om dat te doen. Op deze wijze verkleint u het risico dat een levensexecuteur misbruik maakt van zijn bevoegdheden. Als u geen toezichthouder benoemt, is het in geval van misbruik mogelijk dat iemand uit uw omgeving naar de rechter stapt om een bewindvoerder of curator te benoemen.

In het levenstestament kunt u zelf bepalen wanneer het toezicht ingaat. Misschien vindt u toezicht op uw partner als gevolmachtigde niet nodig, maar op uw kind bijvoorbeeld wel. Als een kind de gevolmachtigde is, dan kunnen andere kinderen de toezichthouder zijn. Het is ook mogelijk om te bepalen dat de levensexecuteur bij bepaalde handelingen de toestemming nodig heeft van de toezichthouder. Denk hierbij aan de verkoop van onroerend goed of de wijziging van het beleggingsprofiel van de beleggingsportefeuille.

Een toezichthouder heeft recht op een vergoeding voor de in de uitoefening van zijn taak gemaakte kosten. Daarnaast is het ook mogelijk om een beloning toe te kennen voor zijn werkzaamheden. Als er een familielid benoemd is, dan wordt er meestal geen vergoeding of beloning toegekend.​

Stel dat u niets regelt en u korte of langere tijd niet in staat bent om uw belangen goed te behartigen? Dan kan onder andere uw familie een rechter verzoeken om een bewindvoerder, mentor of een curator te benoemen. Deze persoon vertegenwoordigt u dan. U hebt in dat geval geen invloed op wie de rechter benoemt. Als de rechter een bewindvoerder benoemt en u heeft een effectenportefeuille, dan moet de bewindvoerder doelmatig beleggen.

In de richtlijnen voor bewindvoerders die door een rechter zijn benoemd, staat dat het risicoprofiel voor beleggingen defensief tot zeer defensief moet zijn. Dit kan inhouden dat er aandelen verkocht moeten worden als uw risicoprofiel hoger is dan defensief. Het is mogelijk om aan de rechter te vragen of de bewindvoerder toch offensiever mag beleggen, maar het is aan de rechter om hier wel of niet mee akkoord te gaan. In de praktijk is het per situatie zeer wisselend of dit wel of niet mag.​

Met een levenstestament kunt u zelf de regie in handen houden. Maar het ontneemt de rechter niet de bevoegdheid om een bewindvoerder, mentor of curator aan te stellen. De rechter zal in de meeste gevallen wel rekening houden met uw wensen zoals die vastgelegd zijn in uw levenstestament.​

Van Lanschot Kempen heeft ervoor gekozen om geen levensexecuteur of toezichthouder in een levenstestament te zijn voor onze relaties, omdat wij onze rol als vermogensbeheerder zo zuiver mogelijk willen houden. Van Lanschot Kempen heeft dan twee belangen te behartigen die tegenstrijdig kunnen zijn. Natuurlijk willen wij u wel helpen in uw zoektocht naar een goede levensexecuteur en/of toezichthouder. Neemt u daarvoor contact op met uw private banker.

Weet u wie u wilt benoemen als levensexecuteur? Informeer dan uw notaris zodat dit in uw testament kan worden vastgelegd.