• Europese Centrale Bank verhoogt beleidsrente naar verwachting met 0,75%
• Amerikaanse economie blijft robuust presteren, dollar staat ‘gevaarlijk’ hoog
• Chinees Partijcongres stelt teleur voor Chinese financiële markten

De Europese Centrale Bank (ECB) eist deze week de aandacht op. Donderdag meldt ECB-chef Christine Lagarde hoogstwaarschijnlijk een verhoging van de beleidsrente: van 0,75% naar 1,5%. De urgentie om de inflatie in te dammen heeft prioriteit bij de ECB. De noodzaak om de renteteugels aan te trekken, is ook groot. De Duitse consumentenprijsinflatie (HICP) zal in oktober naar verwachting uitkomen op 10,9% op jaarbasis; hier is nog geen ontspanning te bekennen.

De rentesprong met 0,75% is al ingecalculeerd door de financiële markten, maar de vraag is of de voorziene rentestap in december van 0,5% voldoende is? Voor medio 2023 verwacht de markt inmiddels een beleidsrente van boven de 3%.

Een andere issue waar de ECB bij stil moet staan, is de overvloedige liquiditeit in de eurozone. Door het extreem ruime geldbeleid zwerft er € 4.700 miljard aan overtollig kapitaal rond.

Vervelend voor de ECB want de verhoging van de beleidsrente betekent direct meer uitgaven. De voormalige kredietverstrekking aan banken - tegen zeer lage of negatieve vaste tarieven (TLTRO) - levert de ECB nauwelijks geld op. Gunstig voor banken, want zij  stallen dit goedkope geld wel bij de ECB tegen een almaar hogere beleidsrente. Naar schatting gaat het bij die voormalige kredieten om zo’n € 2.000 miljard. Periferiebanken hebben hier het meest gebruik van gemaakt.

Verder verschijnt deze week een reeks aan cijfers over de Europese economische groei in oktober. De teneur is eensluidend: licht afkalvend en voorsorterend op een lichte recessie begin 2023. Het samengestelde inkoopmanagersindexcijfer voor de eurozone brokkelt af tot 47,7, wat krimp suggereert. De groei van de Duitse economie in het derde kwartaal komt mogelijk uit op -0,2% (vorig kwartaal bleef het net droog met 0,1%). Is dat ernstig? Nee, maar vervelend is dat het einde van het neerwaartse pad lastig te bepalen is door de grote onzekerheden.

Onze belangstelling gaat vooral uit naar de Europese consument. Bedrijven zien dat de consumentenvraag meer onder druk komt, want ze verkopen minder. Vrijdag komen we meer te weten over het consumentenvertrouwen (ESI-index). Wij denken dat de solide arbeidsmarkt de consument nog voldoende ondersteunt, ook al ligt het consumentenvertrouwen op een historisch laag niveau, nog lager dan ten tijde van corona.

De economische groei in de Verenigde Staten blijft ondertussen robuust. De eerste oktoberindicaties uit de regio’s New York en Philadelphia wezen op een licht groeiende industriële orderinstroom; de grondstoffenprijzen stegen iets en de werkgelegenheid pluste lichtjes. De eerste aanvragen voor een werkloosheidsuitkering in de VS zakten weer terug tot 214.000 stuks, wat wijst op een voortgaande bloei van de arbeidsmarkt. Niks mis met deze rapportcijfers.

Ook in de cijfers voor komende week verwachten wij weinig zwakte. Het consumentenvertrouwen wordt gedragen door een florerende arbeidsmarkt. De chef van de Amerikaanse consumentenbank Bank of America zei vorige week bij de kwartaalcijfers dat burgers blijven besteden en genoeg financiële ruimte hebben om hun bestedingspatroon langer op peil te houden. 

Van deze goede rapportcijfers gaat de Amerikaanse centrale bank, de Fed, geen polonaise lopen. De agressievere rentepolitiek deert de economie blijkbaar onvoldoende. Financiële markten redeneren dat de inzet aan de rentetafel omhoog moet. De tienjaarsrente is sinds augustus als een raket gestegen van 2,6% tot 4,15%. Wij rekenen erop dat de Fed er bij de komende vergadering op 2 november opnieuw met gestrekt been ingaat en de rente met 0,75% verhoogt. Opvallend is dat de Amerikaanse aandelenmarkten minder ophef maken over de rentestijgingen. Ook dat wendt, de overtuiging dat de inflatie en het agressievere rentebeleid van de Fed gaandeweg 2023 luwt, prikkelt de aandelenfantasie. 

Maar al dat monetaire gesmijt heeft zijn bijwerkingen. Als laatste ontembare noemen we de Amerikaanse dollar. Gedreven door de snelheid van renteverhogingen ontwikkelt de munt meer vaart. En zolang de Fed de rente blijft verhogen, blijft de munt sterk. Dat de dollar hoger gaat, interesseert Amerikanen niet zoveel maar de effecten zijn enorm. Grote rimpelingen staan praktisch synoniem aan economische bewegelijkheid met winnaars en verliezers.

De Japanse yen is sinds begin maart 30% goedkoper, de Chinese yuan leverde bijna 15% in en de euro werd 13% goedkoper. Over een periode van twaalf maanden is de dollar zelfs 20% duurder geworden tegenover een valutamandje van belangrijkste handelspartners.

Een 8% stijging van de dollar doet bedrijfswinsten in de VS met 1% afnemen. De dure dollar is ook gevaarlijk voor aangegane kredieten door buitenlandse bedrijven en overheden. Herfinanciering of aflossing kost meer lokale valuta, iets wat vooral bij diverse opkomende landen speelt. Het is te hopen dat de Amerikaanse inflatie en rente rap onder controle komen en dollar op zijn retour kan, voordat meer pijn elders ontstaat.

Het Chinese partijcongres was voor de Chinese aandelenmarkten teleurstellend. President Xi Jinping trok zoals verwacht meer macht naar zich toe. Er werd geen stevige reddingsboei naar de zinkende vastgoedsector gegooid en de herverdeling van rijkdom blijft een prominent doel, wat de technologiesector de bibbers geeft. De beurs van HongKong dook vanochtend 6% lager, de brede Chinese aandelenindex, CSI300, raakte 2,7% kwijt. De vorige week opgeschorte belangrijke economische publicaties zagen deze ochtend wel het daglicht.

De economische groei in het derde kwartaal kwam uit op 3,9% op jaarbasis, dat was meer dan de verwachte 3,3%. De onderliggende componenten als detailhandelsverkopen en werkloosheid waren echter zwakker. Ook de vastgoedsector verslechterde meer dan voorzien. Gezien de toon op het partijcongres komt het groeidoel van 5% groei voor 2023 verder onder vuur.