Noodhulp aan Oekraïne: wat kunt u doen?

Dat veel mensen willen helpen, blijkt uit de verschillende particuliere initiatieven en de acties van goede doelen, waaronder de hulpactie van de Stichting Samenwerkende Hulporganisaties (SHO)* via Giro 555.  Effectief hulpverlenen in moeilijke gebieden en op grote schaal is een vak apart, het vergt naast aankoop en transport van hulpgoederen ook specialistische kennis en ervaring over bijvoorbeeld logistiek en medische zorg. Met uw gift kunnen de samenwerkende hulporganisaties noodhulp verlenen. Deze stichting voert campagne en coördineert de hulpverlening tussen de deelnemende Nederlandse hulporganisaties. 

De oorlog in Oekraïne breidt zich steeds verder uit en ontwikkelt zich tot een menselijke tragedie die we in Europa in decennia niet hebben gezien. Nederlandse hulporganisaties zijn actief in Oekraïne en daarbuiten en vragen uw hulp. ’Hoe kan ik het beste helpen en hoe weet ik dat mijn bijdrage goed terechtkomt?’ Dit zijn enkele van de vragen die ik de afgelopen dagen heb gekregen.

Hoewel veel gedaan wordt door vrijwilligers, zijn er ook professionals nodig voor het effectief organiseren en verlenen van noodhulp. Er wordt wel eens gezegd dat bij acties als deze een groot deel van de opbrengst wordt besteed aan kosten van de eigen organisatie. Dat ligt gelukkig een stuk genuanceerder en in dat kader is het goed om naar de feiten te kijken, bijvoorbeeld door het jaarverslag van SHO te lezen. Voor haar werkzaamheden besteedt SHO gemiddeld 3% van de opbrengst. 

Ook ziet de stichting erop toe dat de deelnemende hulporganisaties niet meer dan 7% besteden aan bedrijfskosten. De aangesloten hulporganisaties zijn overigens ook allemaal door het CBF erkend. Alleen goede doelen die aan strenge kwaliteitseisen voldoen, kunnen zo’n erkenning krijgen. 

Als u wilt bijdragen aan de noodhulpverlening in Oekraïne kunt u bijvoorbeeld geld overmaken aan de Samenwerkende Hulporganisaties of Artsen zonder Grenzen. Als u wilt bijdragen aan de hulpverlening aan Oekraïense vluchtelingen kunt u bijvoorbeeld bijdragen aan UNHCR Nederland of Vluchtelingenwerk Nederland. Aangezien het allemaal goede doelen met een ANBI-status zijn, kunt u uw gift mogelijk aftrekken van uw inkomen. U leest daar meer over in onze Charitywijzer. 

Door de oorlog zijn er op dit moment ruim twee miljoen mensen gevlucht uit Oekraïne, de UNHCR (vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties) verwacht dat het er mogelijk tien miljoen zullen worden. Deze mensen, meestal vrouwen en kinderen, vluchten naar buurlanden en reizen ook door naar andere landen, waaronder Nederland. Naast goede doelen en gemeenten komen ook particulieren spontaan in actie en bieden een logeerkamer of tweede huis aan voor de opvang. Dan is het verstandig om u goed voor te bereiden op praktische en sociale aspecten, maar ook op eventuele fiscale aspecten. 

Van belang om te weten, is dat Oekraïense vluchtelingen geen asielzoekers zijn. Door het associatieverdrag dat Oekraïne in 2017 met de Europese Unie (EU) ondertekende, kunnen Oekraïners vrij door Europa reizen zolang ze over een paspoort beschikken. Inmiddels heeft de EU met een noodplan bepaald dat Oekraïners een speciale verblijfstatus krijgen en tot drie jaar kunnen verblijven in de EU zonder dat zij asiel hoeven aan te vragen. Vluchtelingen uit Oekraïne kunnen hier vrij reizen en werken, hebben recht op sociale dienstverlening en op medische zorg. Kinderen mogen hier naar school.

Een organisatie die veel ervaring heeft met het bemiddelen tussen gastgezinnen en vluchtelingen is Takecarebnb. Deze organisatie regelt vraag en aanbod voor logeerplekken. Ook geeft ze praktische tips over het opvangen van vluchtelingen in je eigen huis.  De overheid geeft daarnaast vermoedelijk binnenkort duidelijkheid over de mogelijke gevolgen voor belastingen, toeslagen en uitkeringen bij langdurige opvang van Oekraïense vluchtelingen door particulieren.