oNDERZOEK

Onderzoek: familiebedrijven en goed bestuur

Het percentage familiebedrijven met een Raad van Advies of Commissarissen (hierna: Raad) is in de afgelopen tien jaar spectaculair toegenomen. Dit blijkt uit nieuw onderzoek door Nyenrode, RSM en Van Lanschot Kempen. Bijna 60% van de familiebedrijven met minimaal 200 werknemers heeft nu een Raad. In 2013 was dit 22%.

De hoofdpunten uit het onderzoek:

Bijna 60% van de familiebedrijven met minimaal 200 werknemers heeft een Raad, ten opzichte van 22% in 2013;
Redenen om geen Raad te hebben, zijn geen behoefte aan adviezen en de hoge kosten van een Raad;
De hoofdtaken van de Raad zijn toezicht houden, adviseren en de rol aannemen van werkgever en ambassadeur.

Aanzienlijk meer Raden bij Familiebedrijven

In de afgelopen tien jaar heeft bij familiebedrijven met minimaal 200 werknemers meer dan een verdubbeling plaatsgevonden in het aantal Raden van advies en commissarissen. Bijna 60% van de familiebedrijven van deze grootte (categorie: minimaal 200 werknemers) heeft een Raad. Dit ten opzichte van 2013, met 22%. Bij familiebedrijven met 100 tot 199 werknemers heeft nu bijna de helft (47%) een Raad (in 2013 was dit 26%).

Kijkend naar de categorieën op basis van grootte, hebben lang niet alle familiebedrijven een Raad aangesteld. Maar bijna alle familiebedrijven mét een Raad adviseren andere familiebedrijven er ook een in te stellen.

Redenen voor een Raad

In het onderzoek is aan directeuren van familiebedrijven met een Raad gevraagd waarom zij een dergelijke Raad hebben. 90% van de familiebedrijven geeft aan dat de Raad de behoefte aan een objectieve gesprekspartner vervult en de directie scherp houdt. Een andere belangrijke reden is de geloofwaardigheid van het familiebedrijf versterken. 58% geeft namelijk aan dat een Raad de geloofwaardigheid van het bedrijf positief beïnvloedt.

Familiebedrijven hechten aanzienlijk minder waarde aan de belangen behartigen van aandeelhouders, dan niet-familiebedrijven. Uit het onderzoek blijkt dat 72% van de niet-familiebedrijven dit een belangrijke reden vindt om een Raad te hebben, ten opzichte van 55% van de familiebedrijven. Het verschil tussen familiebedrijven en niet-familiebedrijven is het grootst bij de reden: ‘bepalen salaris van de directie'. Voor maar liefst 55% van de niet-familiebedrijven is dit een belangrijke reden om een Raad te hebben, ten opzichte van 22% familiebedrijven.

Redenen voor geen Raad

Het overgrote gedeelte van de Nederlandse familiebedrijven heeft nog geen Raad. Uit het onderzoek blijkt als belangrijkste reden hiervoor dat er geen behoefte is aan adviezen krijgen. Dit geldt voor zowel familiebedrijven als niet-familiebedrijven.

Daarnaast spelen de kosten van een Raad ook een belangrijke rol. 64% van de directeuren van familiebedrijven noemen dit als reden, ten opzichte van 40% van de directeuren van niet-familiebedrijven. Ook wordt het motief: ‘onvoldoende bekend met de voordelen’, door zowel familiebedrijven als niet-familiebedrijven aangemerkt als belangrijke reden.

Werkzaamheden van een Raad

De werkzaamheden van een Raad kunnen sterk verschillen. De hoofdtaken van de Raad bestaan uit onder andere; toezicht houden, adviseren en de rol aannemen van werkgever en ambassadeur. Ook is aan zowel aan directeuren van familiebedrijven als niet-familiebedrijven gevraagd wat zij de belangrijkste taak vinden van een Raad binnen hun bedrijf. Hierbij valt op dat er significante verschillen zijn waargenomen tussen deze twee bedrijfssoorten.

Zo blijkt dat 60% van de familiebedrijven het adviseren van de directie, de belangrijkste taak van een Raad vindt. Slechts 27% van de niet-familiebedrijven noemt dit als belangrijkste opdracht. Ook is de directeuren gevraagd welke kwaliteiten zij belangrijk vinden bij raadsleden. Hieruit blijkt dat goede kennis en begrip van de dynamiek binnen een familiebedrijf belangrijk is. Andere specifieke taken van een Raad zijn; familieleden in managementposities aannemen en de verantwoordelijkheid voor de balans tussen de bedrijfs- en familiebelangen.

De rol van een STAK-bestuur bij goed bestuur

Een Stichting Administratiekantoor-bestuur* of STAK-bestuur kan een belangrijke rol spelen bij goed bestuur. Het stemrecht verbonden aan de eigendom, ligt dan namelijk bij het STAK-bestuur. Ondertussen blijft het dividendrecht bij de certificaathouders. Het STAK-bestuur behartigt de belangen van de eigenaren, ofwel certificaathouders.

Bij 58% van de familiebedrijven is het bedrijfseigendom gecertificeerd en ondergebracht in een STAK. Bij een aantal familiebedrijven is de eigenaar (of één van de eigenaren) de enige bestuurder van het STAK. Bij bijna 49% van de familiebedrijven met een STAK is de eigenaar niet de enige bestuurder. Bij deze familiebedrijven kan het STAK-bestuur (gedeeltelijk) de adviesfunctie van een Raad overnemen.

Hierbij moet vermeld worden dat een STAK-bestuur ingesteld is om de belangen van de eigenaren te behartigen. Een Raad wordt ingesteld om de belangen van alle stakeholders te behartigen, en dus niet alleen die van de eigenaren.

*Een Stichting Administratiekantoor is een juridische entiteit die wordt opgericht om de eigendom van aandelen in een vennootschap te administreren en te beheren. Bij een STAK worden de economische rechten (zoals dividenduitkeringen) en de zeggenschapsrechten (zoals stemrecht) van de aandelen gescheiden.

Download de whitepaper

Eind 2023 bundelden wij (Nyenrode Business Universiteit, RSM en Van Lanschot Kempen) onze krachten. Samen onderzochten we het thema goed bestuur in relatie tot het familiebedrijf, door middel van panelonderzoek onder een samengesteld panel. Bent u benieuwd naar alle onderzoeksresultaten? Download dan de volledige whitepaper via onderstaande link. Wilt u meer weten over onze samenwerking met Nyenrode Business Universiteit? U leest er alles over op de website.

Download de whitepaper Meer over onze samenwerking met Nyenrode