Kies je box 1 of box 3?

Een lijfrente (belast in box 1) kun je afsluiten bij een verzekeraar (de lijfrenteverzekering) en bij een bank of beleggingsinstelling (de bancaire lijfrente). Een bancaire lijfrente is een geblokkeerde rekening waarop je kunt sparen en/of beleggen. Je kunt dus niet vrij over dit vermogen beschikken (zonder fiscale boete). De bancaire lijfrente is de afgelopen jaren heel populair geworden. Dit heeft te maken met de relatieve eenvoud van het product en de lage(re) kosten. Daarnaast gaat bij overlijden het resterende kapitaal van de bancaire lijfrente altijd over naar de erfgenamen.

Met een lijfrente kun je fiscaal voordelig vermogen opbouwen. De inleg op de lijfrenterekening kun je onder voorwaarden fiscaal aftrekken in de aangifte inkomstenbelasting. Dat levert 37,48% tot 49,5% aan belastingvoordeel op van het bedrag dat je inlegt. Het belastingvoordeel kan in sommige situaties zelfs groter zijn, omdat het ook invloed heeft op inkomensafhankelijke regelingen zoals toeslagen en heffingskortingen. Door de lijfrente-inleg wordt jouw toetsinkomen namelijk lager. Een ander belangrijk belastingvoordeel is dat het opgebouwde vermogen op de lijfrenterekening niet wordt belast in box 3. Je betaalt hierover dus niet jaarlijks de box 3-heffing.

Uiterlijk vijf jaar na het bereiken van de AOW-leeftijd moet het bedrag op de lijfrenterekening worden gebruikt voor lijfrente-uitkeringen. Deze lijfrente-uitkeringen zijn belast in box 1. Voor AOW-gerechtigden geldt een lager box 1-tarief van 17,92% tot een inkomen van maximaal € 38.441 (cijfers 2025). Met een lijfrente kun je dus mogelijk ook een tariefvoordeel behalen: aftrek tegen maximaal 49,5% en belast tegen minimaal 17,92%.

Bovendien geldt bij overlijden dat een lijfrente voor je erfgenaam is vrijgesteld van erfbelasting. Komt bij overlijden de lijfrente toe aan je partner, dan wordt de waarde van de lijfrente wel voor de helft in mindering gebracht op de vrijstelling van € 804.698 (2025) die je partner voor de erfbelasting heeft. De erfgenamen moeten de lijfrente gebruiken voor de aankoop van een nabestaandenlijfrente, als de lijfrente-uitkeringen nog niet zijn ingegaan. Zijn de lijfrente-uitkeringen al wel ingegaan, dan worden de uitkeringen voortgezet ten behoeve van je erfgenamen.

In tegenstelling tot een lijfrente is het vermogen op een gewone spaar- of beleggingsrekening vrij opneembaar. Je kunt dus zelf bepalen hoeveel van het vermogen je gebruikt en wanneer, bijvoorbeeld als aanvulling op je pensioen. Bovendien zijn de beleggingsmogelijkheden in box 3 meestal ruimer dan in box 1.

Bij de belasting in box 3 wordt in beginsel gerekend met forfaitaire rendementen in plaats van daadwerkelijk behaalde rendementen. Het forfaitaire rendement voor spaartegoeden in 2025 is nog niet bekend; in de voorlopige aanslag wordt uitgegaan van 1,44%. Voor beleggingen bedraagt het forfaitaire rendement 5,88% in 2025. De verwachting is dat dit percentage wordt verhoogd naar 7,78% in 2026. Voor de berekening van de box 3-heffing geldt een heffingvrij vermogen van € 57.684 per persoon (€ 115.368 voor fiscale partners) in 2025.

Recent is het wetsvoorstel Tegenbewijsregeling box 3  ingediend bij de Tweede Kamer. Met dit wetsvoorstel wordt de box 3-heffing in overeenstemming gebracht met de uitspraken van de Hoge Raad. Voor box 3 mag daarom worden uitgegaan van het werkelijk rendement als dit lager is dan het forfaitaire rendement: een tegenbewijsregeling. Het wetsvoorstel moet nog door de Tweede Kamer en Eerste Kamer worden goedgekeurd. Naar verwachting kan je vanaf de zomer 2025 het werkelijk rendement aan de Belastingdienst doorgeven door middel van het formulier ‘Opgaaf werkelijk rendement (OWR)’.

De bedoeling is om vanaf 2028 in box 3 belasting te heffen over het daadwerkelijk behaalde rendement.

De keuze tussen vermogen opbouwen in box 1 of box 3 is een persoonlijke afweging. Een belangrijk voordeel van een lijfrente is het belastingvoordeel. Daar staat tegenover dat je aan de fiscale spelregels moet voldoen. Zo kun je tussentijds niet bij het vermogen (geblokkeerde rekening) en moeten de lijfrente-uitkeringen aan bepaalde voorwaarden voldoen. Voor veel zelfstandige ondernemers, waaronder zzp’ers en DGA’s, is een bancaire lijfrente interessant omdat zij geen pensioen via een werkgever opbouwen. Maar ook voor werknemers kan een lijfrente interessant zijn, als aanvulling op het pensioen bij hun werkgever.

Vind je flexibiliteit en keuzevrijheid belangrijk(er)? Dan kun je misschien beter vermogen opbouwen in box 3. Overigens sluit de ene optie de andere niet uit. Je kunt er ook voor kiezen om beide mogelijkheden te combineren. Deels belastingvoordeel en deels flexibiliteit. Best of both worlds?

Welke vorm van vermogen opbouwen past bij jouw situatie? Onze private bankers denken graag met je mee. Ze kunnen met Vermogenshorizon je wensen en doelstellingen in kaart brengen zodat je kunt nagaan of je voldoende vermogen voor later hebt opgebouwd.

Heb je interesse in een bancaire lijfrente? Dan brengen ze je graag in contact met een specialist van Evi. Je kunt natuurlijk ook rechtstreeks contact opnemen met een Evi vermogenscoach. 

Geschreven naar de stand van zaken van 9 mei 2025.