De Koninklijke Akademie voor Wetenschap is een eerbiedwaardig instituut, opgericht in 1808 als genootschap van excellente wetenschappers. In de loop van de tijd is het KNAW gegroeid met verschillende onderzoeksinstituten zoals het NIDI en NIOD. De rol van wetenschap voor de maatschappij is voor de KNAW niet te onderschatten. ‘Alles in de samenleving heeft te maken met wetenschap,’ zegt Jochem Miggelbrink. ‘Van vaccins tegen ziektes tot de James Webb ruimtetelescoop, alles om ons heen is afkomstig uit wetenschappelijk onderzoek.

Als samenleving staan we voor ingewikkelde vraagstukken, wetenschap kan een bijdrage leveren aan de oplossing. ‘Wetenschap is ook maar een mening, hoor je de laatste tijd’, reageert Miggelbrink. ‘Hoewel wetenschappelijke theorieën zich ontwikkelen en na verloop van tijd kunnen veranderen en zoiets als een absolute waarheid niet bestaat, heeft informatie vanuit data, onderzoek en onderbouwde analyse een wezenlijke taak.’

Daarom geeft de KNAW ook, gevraagd en ongevraagd, advies aan de overheid. Bijvoorbeeld op het gebied van kennisveiligheid, waar het instituut onlangs een rapport over uitbracht. ‘Hoe beschermen we kennis, terwijl we ook kennis delen? Naar aanleiding van het rapport werden ook Kamervragen gesteld, het is een actueel thema. Datzelfde geldt bijvoorbeeld ook voor Wankele Sokkels, een onlangs verschenen onderzoek naar omstreden monumenten. Daarbij brengen de wetenschappelijke inzichten nuances in de discussie, want het is natuurlijk nooit zwart-wit.’

Een specifieke manier om wetenschap te ondersteunen en erkennen, zijn de wetenschapsprijzen die de KNAW uitreikt. Miggelbrink noemt de Buys-Ballot Medaille, een oeuvreprijs voor wetenschappers die zich hebben onderscheiden op het gebied van meteorologie. ‘De prijs wordt toegekend door vakgenoten, dat maakt het extra bijzonder. Je merkt dat wetenschappers de Franse onderzoekster de prijs echt gunnen, omdat zij zulk mooi onderzoek doet naar wolken.’

De internationale wetenschappelijke oeuvreprijs die al sinds 1887 staat in scherp contrast met een andere wetenschapsprijs die KNAW jaarlijks uitreikt, maar waar Miggelbrink minstens zo enthousiast over is. ‘Elk jaar krijgen de twaalf VWO-leerlingen die het beste profielwerkstuk maken de KNAW Scholierenprijs. Van het enthousiasme bij de presentatie van die werkstukken word ik heel vrolijk. De jongeren doen onderzoek dat mij ver boven de pet gaat, ondanks dat ik ook gestudeerd heb. De kwaliteit, originaliteit en creativiteit is buitengewoon.’

Met vijf collega’s werft Miggelbrink fondsen om al die taken van de KNAW te betalen. Dat zijn voornamelijk private schenkingen vanuit nalatenschappen, particulieren die hun erfenis nalaten aan de KNAW. ‘Mensen kiezen een doel waar hun erfenis aan kan worden besteed, dat overeenkomt met de missie van het instituut. Veel fondsen bij de KNAW krijgen vorm door de passie van de schenker.’