• Onstabiele geopolitieke situatie door conflicten in Oekraïne en het Midden-Oosten
• Een terugkeer van Donald Trump als president van de VS is extra onzekerheidsfactor
• Europa moet beslissen over nieuwe regels voor staatsschuld, begrotingstekort en besluitvorming
• Witte zwaan: een zachte landing van de economie in Amerika en Europa waarbij geen schade aan de economie door de hoge rente 
• Zwarte zwaan: een harde landing van de economie vanuit China of omdat de inflatie weer oplaait, een financiële crisis
• Zwarte zwaan: een verdere escalatie van de conflicten in Oekraïne, het Midden-Oosten of rond Taiwan

Overheidsschuld = linkerschaal, donkere lijn
Begrotingstekort – rechterschaal, lichte lijn

Om de discussie nog wat ingewikkelder te maken: er is ook behoefte aan een hervorming van de Europese besluitvorming. Uitdagingen zoals investeren in defensie, duurzaamheid en technologische innovatie en zekerstellen van aanvoerketens (minder afhankelijk van China) vragen om een discussie over de verdeling tussen nationale en Europese bevoegdheden. Met bijhorende financieringsvraagstukken: wat komt uit de nationale begrotingen? Hoeveel geld krijgt Europa? Wat te doen met gezamenlijke schulduitgiftes?

Het debat over begrotings- en schuldregels en besluitvorming in de Europese Unie geeft het budgettaire kader voor het komende decennium mee vorm. Daarmee heeft het niet alleen een aandrijvende of remmende impact op de cyclische groei van de Europese economie, maar ook op de structurele concurrentiekracht van het Europese continent. Dat in een wereld die onderhevig is aan politieke, economische en technologische fragmentering.

In tegenstelling tot een witte zwaan met een onverwachte gebeurtenis met positieve gevolgen, heeft een ‘zwarte zwaan’ vervelende gevolgen. Het is zeker ook mogelijk dat er volgend jaar zwarte zwanen in de economische vijver neerstrijken. 

Harde landing
De meest voor de hand liggende zwarte zwaan is het spiegelbeeld van het boven beschreven witte-zwanen-scenario: een harde landing van de economie. Bijvoorbeeld omdat China in een recessie valt, of omdat de opgetrokken beleidsrente zijn tol eist. 

Met name in de eurozone klinkt regelmatig de vraag of de Europese centrale bank ECB niet overdreven heeft met het optrekken van de rente. En daarmee de economische groei teveel remt. Temeer omdat in Europa vooral de hoge energieprijs het inflatie-lont heeft aangestoken. In tegenstelling tot de Verenigde Staten, waar het vooral de binnenlandse economische dynamiek was die tot hogere prijzen leidde. Als inflatie vooral een externe oorzaak heeft, dan is het gevaar van een ‘overdreven’ reactie van de centrale bank vanzelfsprekend groter.

Een harde landing van de economie hoeft niet per se in één klap en kan ook in golven plaatsvinden. Waarbij we in een eerste periode schijnbaar afstevenen op de zachte variant, maar de situatie plots omkeert en het toch een harde variant wordt. Bijvoorbeeld als de inflatie sterk opflakkert. Dat kan door een combinatie van de huidige lagere prijsdruk met een sterke arbeidsmarkt, waarbij de (consumptieve) vraag opleeft. Meer vraag betekent ook meer inflatie. De centrale bank zal dan de rente verder optrekken, waarbij de economie uiteindelijk kan kraken. 

Krediet- of liquiditeitscrisis
Bovendien loert in een periode van monetaire verstrakking steeds het gevaar van een krediet- of liquiditeitscrisis om de hoek. Na jaren van overvloedige beschikbaarheid van goedkoop geld, draaien centrale banken nu de geldkraan dicht. Dit kan tot ongelukken leiden bij partijen met hoge schuldfinanciering of in het bancaire systeem.

Geo-politieke escalatie
Een andere zwarte zwaan is van geopolitieke aard. Met een verdere escalatie van de conflicten in Oekraïne, het Midden-Oosten of van de spanningen rond Taiwan. Een escalatie van dit laatste zou niet enkel geo-politieke gevolgen hebben, maar ook economische. Taiwan speelt een centrale rol in de wereldwijde halfgeleiderindustrie. Een of andere vorm van hardere confrontatie, met wederzijdse handelssancties tussen het westen en China, zou de economie in een recessie duwen en de inflatie de hoogte in jagen.

Italië
Verder is er natuurlijk steeds de bijna ‘traditionele’ zwarte zwaan binnen de eurozone rond de financiële situatie van Italië. De regering Meloni voert bovendien een ruim begrotingsbeleid. Financiële markten kunnen op enig moment het vertrouwen in de houdbaarheid van de Italiaanse financiën verliezen. In dergelijk scenario zou de risico-opslag op Italiaans staatspapier fors oplopen, met eventuele ‘besmetting’ naar andere (zuidelijke) landen en een potentiële Europese recessie tot gevolg.

Voor beleggers is er in een zwarte-zwanen-scenario vaak maar een beperkt aantal boodschappen. In het geval van een harde landing van de economie omdat de inflatie heropflakkert, is ‘cash king’ en kan goud profiteren.  Duiken de andere zwarte zwanen op, dan zoeken beleggers hun toevlucht bij staatsobligaties van stevige eurolanden of de VS.