Bedrijfsoverdracht binnen de familie: wie van de drie?
Het belang van het familiegesprek
Het komt vaak voor dat het familiebedrijf wordt overgedragen aan slechts één van de kinderen, omdat niet alle kinderen interesse hebben of geschikt zijn om het bedrijf over te nemen. Deze situatie kan gevoelig liggen. Het is daarom essentieel om alle kinderen bij het proces te betrekken en duidelijke afspraken te maken. Krijgen de kinderen die niet in het bedrijf werken wel of geen aandelen of worden ze financieel op een andere manier gecompenseerd?
Het familiegesprek biedt een waardevolle gelegenheid om alle betrokkenen aan tafel te brengen en individuele wensen en gevoeligheden te bespreken. Het kan nuttig zijn om een onafhankelijke gesprekspartner in te schakelen om het gesprek in goede banen te leiden. Van Lanschot Kempen begrijpt de unieke uitdagingen die gepaard gaan met de overdracht. Wij kunnen een actieve rol spelen in het begeleiden van familiebedrijven, maar ook in het betrekken van de familieleden bij een familiegesprek om zo bij te dragen aan een succesvolle overdracht.
Een praktijkvoorbeeld
Een recent voorbeeld illustreert het belang van het familiegesprek bij een bedrijfsoverdracht binnen de familie. In een familie met drie meerderjarige zonen was het voor de vader vanzelfsprekend dat alleen de oudste zoon het bedrijf over zou nemen. Volgens hem was zijn oudste zoon de enige met interesse en geschiktheid. Om geen scheve ogen binnen de familie te krijgen besloot vader op ons advies en na enig aandringen toch tot een familiegesprek. Wij mochten dit gesprek begeleiden.
Al snel was duidelijk dat vader behoorlijk dominant was. Dit deed ons besluiten om eerst eens met de kinderen afzonderlijk te gaan praten. Door ruimte te geven aan de kinderen en hen vragen te stellen kwamen er behoorlijk veel emoties los. We vroegen hen hoe zij zich voelden en welke verwachtingen zij hadden. Tijdens deze gesprekken kwam naar voren dat ook de jongste zoon wel degelijk interesse had, maar dit nooit had durven uitspreken. Zowel voor vader als voor de oudste zoon was dit een verrassing en maakte dit ook bij hen emotionele reacties los. De middelste zoon had echt geen interesse.
Uiteindelijk is in gezamenlijk overleg besloten om het overnametraject met twee zonen te beginnen. Om ervoor te zorgen dat alle kinderen financieel gelijk behandeld zouden worden (een sterke wens van moeder) is er door Van Lanschot Kempen in samenwerking met één van onze vermogensstructureerders een plan opgesteld, waarbij privé vermogensbestanddelen geleidelijk overgedragen worden aan de middelste zoon. De aandelen van de onderneming gaan over naar de andere twee zonen.
Achteraf gaf de familie aan dat het familiegesprek van onschatbare waarde was. Bepaalde gevoeligheden waren anders mogelijk niet aan het licht gekomen. Dit zou op de lange termijn invloed hebben op de familiebanden.
Ontvang uw exemplaar van het boek 'Eigendomsoverdracht van familiebedrijven'
Onderzoek Nyenrode naar eigendomsoverdracht van familiebedrijven
Uit het onderzoek van Nyenrode blijkt dat 67% van de directeuren en eigenaren van familiebedrijven wensen dat kinderen die geen eigendom in het bedrijf krijgen op een andere wijze worden gecompenseerd. Dit benadrukt het belang van vermogensplanning los van eigenaarschap van het familiebedrijf. Denk bijvoorbeeld aan vermogen dat niet in het bedrijf zit, zoals onroerend goed en overige privé vermogensbestanddelen.
In de praktijk blijkt echter dat bij een groot deel van de familiebedrijven niets is geregeld ter compensatie van de kinderen die geen eigenaar worden. De eigenaren stellen dat de compensatie te zijner tijd bij de vererving wordt geregeld. Het implementeren van een beleid waarbij vermogen uit het bedrijf naar privévermogen wordt gestuurd kan in deze gevallen zeer nuttig zijn. Dit vereist echter aandacht en vermogensplanning in combinatie met liquiditeitsplanning binnen het bedrijf.
Tips voor families bij bedrijfsoverdracht
Iedere overdracht van de eigendom is uniek. Toch leert de ervaring dat er een aantal veelvoorkomende knelpunten zijn die een succesvolle overdracht kunnen bemoeilijken. Om deze valkuilen te vermijden geven we een aantal tips.
Zo leert de ervaring dat tijdig starten met het overnameproces een belangrijke factor is voor een soepele overname.
Daarnaast speelt communicatie tussen alle familieleden een onmiskenbare rol. Het gaat immers om familie. Het is belangrijk dat de onderlinge verhoudingen goed blijven. Het kan daarom zinvol zijn om hier een ervaren gespreksbegeleider bij te halen, die aandacht heeft voor alle familieleden. Zo’n begeleider creëert ruimte waarin iedereen zijn of haar mening en gevoelens kan uiten. Emoties spelen namelijk een cruciale rol bij familiebedrijven.
Ook zijn de vermogensplanning en de liquiditeitsplanning, zowel binnen als buiten het bedrijf, een belangrijk onderdeel. Dit zorgt ervoor dat alle betrokkenen op een eerlijke wijze worden gecompenseerd.
Door open communicatie te bevorderen, kunnen familiebedrijven de overdracht soepel laten verlopen zonder dat de familiebanden op spanning komen te staan. Het familiegesprek vormt daarmee de sleutel tot succes bij bedrijfsoverdracht binnen de familie.