Emigreren: wat zijn de fiscale gevolgen als u in het buitenland overlijdt?

Heeft u plannen om te emigreren? In deze serie van vijf blogs besteed ik aandacht aan een aantal belangrijke fiscale en juridische aandachtspunten. De volgende onderwerpen komen aan bod:

1. Emigratie en fiscale woonplaats
2. Emigratie en conserverende aanslag
3. Emigratie en huwelijk
4. Emigratie en schenken
5. Emigratie en overlijden

In deze laatste blog bespreek ik een paar belangrijke aandachtspunten als u na uw emigratie overlijdt. Dat kan namelijk verschillende fiscale en juridische gevolgen hebben, afhankelijk van uw persoonlijke situatie en het land waar u bent gaan wonen.

Als u komt te overlijden na emigratie, is in de basis het erfrecht van toepassing van het land waar u naartoe geëmigreerd bent. Het gaat hier bijvoorbeeld om regels die bepalen wie uw erfgenamen zijn als u geen testament heeft, of uw kinderen recht hebben op een deel van de erfenis en of u uw echtgenoot kunt onterven.

 

Maar als u een testament maakt en daarin een rechtskeuze opneemt, dan kunt u bepalen dat het Nederlandse erfrecht geldt ook al bent u geëmigreerd. Heeft u een testament met een rechtskeuze voor Nederlands recht? Dan moet u bij emigratie wel nagaan of het land waar u gaat wonen deze rechtskeuze erkent. Binnen de Europese Unie (EU) erkennen de meeste landen een rechtskeuze voor Nederlands recht in een testament als dat overeenkomt met (een van) uw nationaliteit(en). Dit is binnen de EU vastgelegd in de Europese erfrechtverordening (EEV). De EEV is door alle EU-landen ondertekend met uitzondering van Denemarken, Ierland en (de voormalige EU-lidstaat) het Verenigd Koninkrijk.

Naast welk erfrecht er geldt, is het ook van belang welk land erfbelasting mag heffen. De erfbelasting kan verschillen per land. Sommige landen heffen erfbelasting op basis van de woonplaats van de overledene, terwijl andere landen dit doen op basis van de woonplaats van de erfgenamen of de locatie van de bezittingen. Er zijn landen die (vrijwel) geen erfbelasting heffen, zoals Portugal en Oostenrijk. En bijvoorbeeld in Zwitserland verschilt de erfbelasting per kanton (soort provincie).

 

Heeft u de Nederlandse nationaliteit en komt u binnen een periode van tien jaar na emigratie te overlijden? Dan zal de Nederlandse Belastingdienst ook erfbelasting heffen. Geeft u na uw emigratie de Nederlandse nationaliteit op en neemt u de nationaliteit aan van het land waar u bent gaan wonen? Dan komt de tienjaarstermijn te vervallen. Maar in sommige landen duurt het langer dan tien jaar voordat u de nationaliteit van het betreffende land kunt krijgen.

 

Vanwege de Nederlandse tienjaarstermijn bij emigratie. Er is sprake van dubbele heffing als het woonland ook erfbelasting heft. Dat kan in theorie opgelost worden door een eventueel belastingverdrag voor de erfbelasting tussen beide landen. Helaas is er hiervoor maar met een zeer beperkt aantal landen een verdrag, namelijk: Zwitserland, Zweden, Finland, de Verenigde Staten, Israël, Groot-Brittannië, Noord-Ierland en Oostenrijk.

 

Is er geen verdrag voor erfbelasting tussen Nederland en het land waar u naartoe bent geëmigreerd? Dan kan er sprake zijn van dubbele heffing van erfbelasting. De erfbelasting moet door de erfgenamen betaald worden. Als de erfgenamen Nederlandse erfbelasting moeten betalen, dan heeft Nederland hiervoor een eigen regeling om dubbele erfbelasting te beperken. In bepaalde gevallen kunnen uw erfgenamen een deel van de Nederlandse erfbelasting terugkrijgen. Maar er zijn ook landen die (onder voorwaarden) geen erfbelasting heffen. In dat geval is er dan ook geen sprake van dubbele heffing van erfbelasting.

Bent u geëmigreerd en is de tienjaarsperiode voorbij of heeft u niet (langer) de Nederlandse nationaliteit? Uw erfgenamen zijn dan geen Nederlandse erfbelasting verschuldigd als u komt te overlijden. Er is mogelijk wel erfbelasting verschuldigd in het land waar u woonde tijdens uw overlijden, ook over uw Nederlandse bezittingen.

 

Als u naar een land bent geëmigreerd waar weinig of geen erfbelasting wordt geheven, kan dit leiden tot belastingbesparing op uw erfenis. Mogelijk kunt u in uw testament ook regelen dat het deel van de erfenis dat overblijft bij uw kind belastingvrij vererft naar uw kleinkinderen, bijvoorbeeld via een tweetrapsmaking. Dit is echter complex, dus het is belangrijk om u goed te laten adviseren.

Overweegt u als vermogende particulier of directeur-grootaandeelhouder te emigreren? Dan is het belangrijk om samen met uw notaris of fiscalist goed te bekijken welke aandachtspunten voor u gelden.

Uw private banker denkt graag met u mee of emigratie voor u een interessante en passende mogelijkheid is. Emigreert u naar België, dan brengen wij u graag in contact met onze collega’s van onze lokale vestigingen daar. Emigreert u naar een ander land, dan verzorgen wij graag een introductie bij onze collega’s bij Van Lanschot Kempen Zwitserland.  Misschien is het interessant om uw effectenportefeuille van Nederland naar Zwitserland te verplaatsen. We kunnen ook een rol spelen door u in contact te brengen met Nederlands sprekende fiscalisten in het land waar u naartoe wilt emigreren.

 

Geschreven naar de stand van zaken op 5 maart 2025.

 

Deze blog maakt deel uit van een serie van vijf over fiscale en juridische veranderingen van emigratie. Lees ook de andere blogs:

• Emigreren en de fiscale woonplaats
• Emigreren en de conserverende aanslag
• Emigreren en de huwelijkse voorwaarden
• Emigreren en schenkingen