De 7 meest voorkomende psychologische valkuilen bij beleggen

Mensen laten zich gemakkelijk leiden door emotie. Terwijl we denken rationeel te handelen spelen er onbewust allerlei psychologische factoren die ons beïnvloeden. Dat geldt ook voor beleggen. Deze psychologische valkuilen zijn eigenlijk een soort voorgeprogrammeerd gedrag in onze hersenen. Daar kun je weinig aan doen. De truc is om dit gedrag te herkennen en het – als het mogelijk is – uit te schakelen. Wij vertellen je hoe je dat doet.

Koen en Remco schrijven over algemene, veel voorkomende fouten die beleggers maken. Wat in een specifieke situatie het beste advies is hangt af van iemands beleggingsplan en financiële situatie.

Mensen kiezen in het algemeen voor wat hen bekend is. Dit geldt ook voor aandelen. Beleggers hebben de neiging om aandelen te kopen van bedrijven die ze kennen, zoals Nederlandse ondernemingen.

Ze voelen zich vertrouwd met deze bedrijven en denken dat ze er meer over weten. Dit wordt 'home bias' genoemd. Hierdoor kopen beleggers vaak dezelfde aandelen, wat kan leiden tot een gebrek aan spreiding en meer risico.

Vraag een groep mensen wie zichzelf een betere chauffeur dan gemiddeld vindt en 83% steekt hun hand op. Terwijl dat eigenlijk niet mogelijk is. Statistisch gezien presteert 50% juist slechter dan het gemiddelde. Dit toont zelfoverschatting aan. Bij beleggen komt dat ook regelmatig voor.

Beleggers overschatten hun kennis en ervaring. Dit leidt tot overhaaste en verkeerde beslissingen, wat veel geld kan kosten. Als zelfbelegger kun je een paar keer geluk hebben, maar dat maakt je nog niet meteen een ‘goede belegger’. Je kunt beter jouw strategie bespreken met een beleggingsadviseur die helpt met een passend plan.

De pijn van verlies is altijd groter dan de vreugde van winst. Beleggers zijn geneigd om in hun portefeuille de bloemen te knippen en het onkruid water te geven. Ze verkopen de aandelen die winstgevend zijn omdat dat goed voelt.

Om verlies te vermijden, houden ze verliesgevende aandelen in hun portefeuille in de hoop op betere tijden. Terwijl aandelen die het nu goed doen, het later waarschijnlijk nog beter zullen doen. Het is dan slimmer om de verliesgevende aandelen te verkopen.

Confirmation bias is de neiging om informatie te zoeken die het beste aansluit bij jouw mening, in plaats van je mening te baseren op feiten. Dit geldt ook voor beleggers. Beleggers zoeken naar argumenten om hun keuze te ondersteunen. Beleggers kopen aandelen en kijken daarbij alleen naar informatie die hun aankoop bevestigt.

Ze kopen bijvoorbeeld aandelen van een bekende supermarktketen omdat het daar zo druk is de laatste tijd. Maar drukte in een plaatselijk filiaal zegt niets over de totale prestaties van het bedrijf. De belegger kent het merk en kent er zelf een bepaalde waarde aan toe. Hierdoor verliest hij zijn objectiviteit.

Recency bias zorgt ervoor dat mensen de voorkeur geven aan recente gebeurtenissen boven historische. Stel: iemand gooit drie keer achter elkaar kop. Hoe groot is de kans dat het de volgende keer weer kop is? Het antwoord: nog steeds 50/50. Elke worp is een op zichzelf staande kans. Maar door de eerdere resultaten zijn mensen geneigd te denken dat de eerste drie worpen invloed hebben (en dat het nu munt wordt).

Hoe vertaalt dit zich naar beleggen? Voor beleggers geldt dat ze recente informatie zwaarder laten wegen dan historische trends. Als een aandeel het nu goed doet, dan denken ze: dat blijft zo. Ze kijken te gedetailleerd naar de markt, terwijl ze juist naar het grote geheel moeten kijken.

Bij hyperbolic discounting geeft iemand de voorkeur aan een directe beloning boven een onzekere toekomstige beloning. Wat zou jij kiezen: vandaag €100 of volgende week €110? De meeste mensen kiezen voor €100 vandaag, want dat is een zekerheid. Zo gaat het ook met bijvoorbeeld pensioen. Wie is daar op jonge leeftijd al mee bezig? Dat zijn echt weinig mensen, terwijl vroeg beginnen waarde oplevert voor de toekomst.

Dit geldt ook voor veel beleggers. Ze staan voor de keus: een aandeel nu direct met winst verkopen? Of nog even wachten om te zien of het aandeel volgend kwartaal meer oplevert? Velen zullen waarschijnlijk direct tot verkoop overgaan, want dan is de winst in ieder geval gegarandeerd. Ook hier komt een langetermijnstrategie om de hoek kijken. Want door juist rustig af te wachten, is de kans groter dat het meer oplevert op de lange termijn.

Het is bijna onmogelijk om de financiële markt te timen. Zelf voorspellen of koersen stijgen of dalen en ernaar handelen, helpt het rendement niet. Door te proberen de markt te timen, loop je het risico de beste beleggingsdagen te missen. Vaak omdat de beste dagen op de slechtste dagen volgen.

Beleggen is waarde creëren op de lange termijn. Het is niet laag kopen, hoog verkopen. Je krijgt in feite een groot gedeelte van het rendement cadeau door rustig te blijven en je beleggingen aan te houden.

Wij laten zien wat de lange termijn betekent en wat de toekomst kan brengen. We leggen uit waar sentiment speelt, hoe de economische cyclus werkt en wat waardering inhoudt. Zo leren onze klanten het zelf te herkennen. We maken ook de afspraak om niet in paniek te verkopen. We hebben een plan en houden ons daaraan, zodat we de ‘beste dagen’ niet missen.